کد مطلب:62539 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:151

اطرافیان مدیر، یعنی كسانی كه به نحوی ارتباط نزدیك تری با مدیر داشته و می توانند براحتی با مدیر ارتباط برقرار كرده و در جلسات خصوصی شركت كنند، تأثیر زیادی در موفقیت یا شكست مدیر دارند. از سوی دیگر افرادی كه به عنوان اطرافیان و نزدیكان مدیر شناخته می شوند، بیانگر شخصیت مدیر نیز می باشند. برخی از كسانی كه ارتباط نزدیك و ویژه ای با مدیران و مسئولان دارند دارای ویژگی ها و خصوصیاتی مانند ستمگری، خودخواهی، و خودكامگی هستند كه لازم است مدیران، به این ویژگی های اطرافیان آشنا باشند و ابزاری برای این صفات نگردند. امام علی (ع ) در دو قسمت از عهدنامه مالك اشتر برخی از این ویژگی ها را مورد توجه قرار داده است. آن حضرت می فرماید:

ان للوالی خاصة وبطانة فیهم استئثار و تطاول و قلة انصاف فی معاملة فاحسم مادة اولئك بقطع اسباب تلك الأحوال؛[1] برای زمامدار، خاصان و نزدیكانی است كه خودكامه و خودخواه بوده، و دست تعدی به طرف مردم دراز می كنند، و در داد و ستد با مردم عدالت و انصاف را رعایت نمی كنند. پس ریشه ستم آنان را با قطع كردن و دور ساختن موجبات آن صفات از بین ببر.

اطرافیان، اغلب به دلیل ارتباط ویژه با مدیران و مسئولان انتظارات خاصی داشته و تلاش می كنند از این قرابت استفاده كرده و منافع مادی و معنوی مخصوصی را برای خود جلب كنند، و با استفاده از موقعیت و جایگاه ویژه خویش نزد مدیران و مسئولان از امكانات و منابع سازمان و كشور به نفع خویش، بهره برداری نمایند. امروزه این حالت به رانت خواری مشهور شده است. نزدیكان و خاصان مدیران و مسئولان علاوه بر رانت خواری، دست تعدی و تجاوز به طرف مردم نیز دراز می كنند، حقوق آنان را ضایع می نمایند و هیچ واهمه ای از این كار به خود راه نمی دهند؛ چرا كه آنان رابطه با مسئولان را حاشیه امنیتی برای خود احساس می كنند، و می دانند كه كسی جرأت نخواهد كرد آنان را مورد بازخواست قرار دهد؛ و اگر هم مورد سؤ ال و باز خواست قرار بگیرند، از آنان دفاع خواهد شد. این گونه افراد در معامله و داد و ستد با مردم نیز انصاف و عدالت را مراعات نمی كنند و بر مردم ستم روا می دارند. امام علی (ع ) این سه مورد را از ویژگی های برجسته اطرافیان دانسته و به مالك اشتر دستور می دهد كه با قطع كردن عواملی كه این صفات را به وجود می آورند، ریشه ظلم و ستم اطرافیان را بخشكاند.

مولای متقیان علی (ع ) در بخش دیگری از عهدنامه مالك اشتر، برخی دیگر از صفات و ویژگی های اطرافیان زمامداران و مدیران را مورد توجه قرار داده و می فرماید:

و لیس احد من الرعیة اثقل علی الوالی مؤ ونة فی الرخأ، و اقل معونة له فی البلأ، واكره للانصاف، وأسال بالالحاف، واقل شكرا عند الاعطأ، وابطأ عذرا عند المنع، وأضعف صبرا عند ملمات الدهر، من أهل الخاصة؛[2] هیچ یك از مردم، از نظر هزینه زندگی در حالت صلح و آسایش ‍ بر والی سنگین تر، و به هنگام بروز مشكلات، در همكاری و كمك كم تر، و در اجرای انصاف ناراحت تر، و به هنگام درخواست و سؤ ال پر اصرارتر، و پس از عطا و بخشش ناسپاس تر، و به هنگام برآورده نشدن خواسته ها دیر عذرپذیرتر، و در ناملایمات و رویارویی با مشكلات، ضعیف تر و ناشكیباتر از گروه خواص نخواهند بود.

امیر مؤ منان حضرت علی (ع ) در این بند از عهدنامه، خصوصیات دیگر اطرافیان و خواص را این گونه بر می شمارد.

1. در هنگام آرامش و زمان صلح، خرج و هزینه آن ها از همه بیش تر است ؛

2. در زمان جنگ و ناآرامی، یاری و كمك آنان از همه كم تر است ؛

3. بیش تر از همه مردم، از اجرای عدل و انصاف ناراحت می شوند؛

4. بیش از همه مردم بر خواسته هاشان اصرار و پافشاری می كنند؛

5. هنگامی كه خواسته هایشان برآورده، و به آنان عطا و بخششی شد، از همه ناسپاس تر؛

6. اگر خواسته های آنان به خاطر عذری، پذیرفته نگردد، از همه دیرتر عذر می پذیرند؛

7. و هنگام رویارویی با سختی ها و مشكلات، ضعیف ترین و ناشكیباترین مردم هستند.

1. همان.
2. همان.